కొత్తగా వ్యాపారం ప్రారంభించాలంటే ఎన్నో అనుమానాలు. ముఖ్యంగా న్యాయపరంగా ఎంతో అవగాహన అవసరం. అలాంటి వారి కోసమే పని చేస్తుంది యువ న్యాయవాది శివాంజలి మాలిక్‌.. కొత్తగా వ్యపారంలోకి అడుగుపెట్టిన వారికి న్యాయపరమైన ఇబ్బందులు ఎదురైనపుడు వాటిని సరిదిద్దడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. దానికోసమే ఫిబ్రవరి 2021లో దస్తావేజ్‌ను స్థాపించింది. ప్రారంభించిన రెండేండ్లలోపే ఏడు దేశాల్లో 150 మంది క్లయింట్‌లను సంపాదించుకుంది. ఇంత తక్కువ సమయంలో ఇదెలా సాధ్యమయిందో తెలుసుకుందాం...
లా విద్యార్థిగా శివాంజలి మాలిక్‌ పెద్ద లాయర్ల వద్ద ఇంటర్న్‌ చేస్తున్నపుడు వారి సేవల నమూనాలో స్పష్టమైన అంతరాన్ని గుర్తించింది. ''చాలా పెద్ద సంస్థలు, పెద్ద కార్పొరేట్‌లకు మాత్రమే సేవలు అందడాన్ని నేను గమనించాను. భారతదేశం అభివృద్ధి చెందుతున్న వ్యాపార వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. ప్రతి నెలా లక్షలాది కంపెనీలు నమోదు చేయబడుతున్నాయి. వారి డాక్యుమెంటేషన్‌, రిజిస్ట్రేషన్‌, ఇతర ప్రక్రియలన్నింటిలో వారికి ఎవరు సహాయం చేస్తారు'' అని ఢిల్లీకి చెందిన న్యాయ సేవల స్టార్టప్‌ అయిన దస్తావేజ్‌ వ్యవస్థాపకురాలు శివాంజల్‌ ఆశ్చర్యపోయారు.
హక్కులతో కాపాడుకోడానికి
సాధారణంగా కార్పొరేట్‌ లాయర్లను కొనుగోలు చేయలేని వ్యవస్థాపకులు సాంప్రదాయ న్యాయవాదులపై ఆధారపడవలసి ఉంటుంది. వారు స్టార్టప్‌ ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి అవసరమైన అనుభవం ఉండవచ్చు లేదా ఉండకపోవచ్చు. ''చాలా మంది వ్యవస్థాపకులతో మాట్లాడిన తర్వాత వారు అందించడానికి చాలా మంచి ఉత్పత్తులు లేదా సేవలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ వారికి చట్టబద్ధత, సమ్మతి లేదా వ్యవస్థాపకులుగా వారి సొంత హక్కులను ఎలా కాపాడుకోవాలనే దాని గురించి ఎటువంటి అవగాహన లేదని నేను గ్రహించాను'' అని శివాంజలి అంటున్నారు.
సీరియస్‌గా తీసుకుంటారా
ఆమె తన న్యాయ సేవలను అందించానికి ఓ మార్గాన్ని ఎంచుకున్నారు. దానికోసం నవంబర్‌ 2020లో తన గ్రౌండ్‌వర్క్‌ను ప్రారంభించారు. గాంధీనగర్‌లోని గుజరాత్‌ నేషనల్‌ లా యూనివర్శిటీ నుండి అప్పుడే గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తి చేసింది. కాబట్టి తనను అందరూ అంత సీరియస్‌గా తీసుకుంటారా అనే సందేహం వచ్చింది. న్యాయ సేవల్లో మీరు వయసులో ఎంత పెద్దవారైతే మిమ్మల్ని అంత సీరియస్‌గా తీసుకుంటారు. అందుకే ఆమె తన సొంత కళాశాలకు చెందిన అనేక మంది సీనియర్‌ న్యాయ నిపుణులతో కలిసి పని చేసి అవసరమైన అవగాహనను పెంచుకున్నారు.
వ్యక్తులకు సేవ చేయడానికి
''నా పాత పరిచయస్తులందరితో మాట్లాడడం ప్రారంభించాను. నేనేం చేయాలనుకుంటున్నానో వారికి వివరించాను. అలా నేను వివిధ ప్రత్యేక ప్రాంతాలు, న్యాయ సంస్థలు, వ్యక్తిగత అభ్యాసకులు మొదలైనవాటి నుండి న్యాయవాదుల నెట్‌వర్క్‌ను నిర్మించాను'' అని శివాంజలి చెప్పారు. ఆమె పని చేయడం ప్రారంభించినప్పుడు స్టార్టప్‌ల కంటే వ్యక్తులకు సేవ చేయడంపై ఆసక్తి చూపించారు. కంపెనీలను సంప్రదించడం కంటే వ్యక్తులను క్లయింట్‌లుగా అనువదించడం, బోర్డులోకి వచ్చేలా వారిని ఒప్పించడం సులభం అని భావించారు. ''కానీ నాకు లభించిన ప్రతిస్పందన చాలా విరుద్ధంగా ఉంది. నేను వ్యక్తిగత క్లయింట్‌లను పొందలేదు. దానికి బదులుగా చాలా స్టార్టప్‌లు నన్ను సంప్రదించడం ప్రారంభించాయి. వారు ఏమి కోరుకుంటున్నారో నేను అర్థం చేసుకోగలిగాను'' అని శివాంజలి చెప్పారు.
న్యాయ సేవల కంటే ఎక్కువగా
శివాంజలి తన క్లయింట్‌లలో దాదాపు 90శాతం మంది స్టార్టప్‌లని, వారి లిటిగేషన్‌ కేసులను కూడా తీసుకుంటారని చెప్పారు. ''మాకు సుమారు 200కు పైగా సేవలు ఉన్నాయి. మన దేశంలోనే కాకుండా ఆరు నుండి ఏడు దేశాలలో సేవలందించాము'' అని ఆమె జతచేశానే. ఆమె అంతర్జాతీయ చట్టం చుట్టూ ఎలా పని చేస్తుందో అడిగినప్పుడు, స్థానిక న్యాయవాదుల నెట్‌వర్క్‌ ఉపయోగపడుతుందని చెప్పారు.
మొదటి కాల్‌ ఉచితమే
శివాంజలికి చట్టబద్ధంగా పని చేసే ఇంటర్న్‌లు కూడా ఉన్నారు. తన స్టార్టప్‌ ఎలా పనిచేస్తుందో వివరిస్తూ... దస్తావేజ్‌తో క్లయింట్‌ మొదటి సంప్రదింపు కాల్‌ ఎల్లప్పుడూ ఉచితం అని ఆమె చెప్పింది. ''వారి చట్టపరమైన సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఏమి చేయవచ్చో మేము వారికి చెబుతాము. వారికి మాతో కలిసి ముందుకు వెళ్లడం సౌకర్యంగా ఉంటే మేము వారి కోసం పని పరిధిని సిద్ధం చేస్తాము. వారి సేవా అవసరాలకు అనుకూలీకరించాము. వారి వైపు నుండి పని పరిధిని ఆమోదించిన తర్వాత మాత్రమే వారు తమ మొదటి రుసుమును చెల్లించాలి'' అని శివాంజలి చెప్పారు. తన ఖాతాదారులలో ఎక్కువ భాగం ఇప్పుడే ప్రారంభించే వ్యాపారవేత్తలు కాబట్టి అతి తక్కువ ఫీజు చెల్లిస్తారని ఆమె చెప్తున్నారు.
చట్టపరమైన భాగస్వామిగా...
శివాంజలి ప్రకారం దస్తావేజ్‌ పని పరిధిని నాలుగైదు అంశాలుగా విభజించవచ్చు. ఇవి స్టార్టప్‌ మొత్తం జీవిత చక్రంలో చూసేందుకు సహాయపడతాయి. ''విలీనం నుండి వారు నిధులను సేకరించిన సమయం వరకు అది సిరీస్‌ 'ఏ' లేదా సిరీస్‌ 'బి' కావచ్చు. మేము వారి చట్టపరమైన భాగస్వామిగా ఉండాలనుకుంటున్నాము'' ఆమె జతచేస్తున్నారు. వర్టికల్స్‌లో ఒకటి రిజిస్ట్రేషన్‌ లైసెన్సింగ్‌ (కంపెనీ, LLP భాగస్వామ్యం, GMC రిజిస్ట్రేషన్‌లు, ISO రిజిస్ట్రేషన్‌లు లేదా MSMEని కూడా చేర్చడం). రెండవది పాల్గొన్న అన్ని పార్టీలతో వ్యాపార ఒప్పందాలు ఒప్పందాలు (సహ వ్యవస్థాపక ఒప్పందాలు, విక్రేత ఒప్పందాలు, ఉపాధి ఒప్పందాలు, పెట్టుబడిదారుల అవగాహన ఒప్పందాలు మొదలైనవి. మూడవది ×ూ రక్షణ (కాపీరైట్‌లు, పేటెంట్లు, ట్రేడ్‌మార్క్‌లు). నాల్గవది నిధుల సేకరణలో సహాయం (పిచ్‌ డెక్‌లు, ప్రచార ఒప్పందాలు, టర్మ్‌ షీట్‌లను పెట్టుబడిదారుల అవగాహన ఒప్పందాలుగా మార్చడం, వాల్యుయేషన్‌ నివేదికలు). చివరగా ఐదవది కార్పొరేట్‌ పన్ను. క్రిప్టోకరెన్సీ, బ్లాక్‌చెయిన్‌ సంస్థల నుండి స్కిన్‌కేర్‌, రియల్‌ ఎస్టేట్‌ కంపెనీలు, థింక్‌ ట్యాంక్‌ల వరకు పరిశ్రమల అంతటా స్టార్టప్‌లతో కలిసి పనిచేయడం దస్తావేజ్‌కు తగ్గిన గొప్ప అవకాశమని శివాంజలి చెప్పారు.
తదుపరి దశలు
కంపెనీ లాభదాయకంగా ఉన్నందున ప్రస్తుతం నిధుల సేకరణ కోసం వెతకడం లేదని శివాంజలి చెప్పారు. ''భవిష్యత్తులో ఈ సేవను మరింత విస్తరించేలా సాంకేతికతను అందించాలని ప్లాన్‌ చేస్తున్నాను. మొత్తం ప్రక్రియ అంత సులువైనది కాదని నాకు తెలుసు. క్లయింట్‌లు మాట్లాడటానికి, వారి చట్టపరమైన ప్రక్రియలను గుర్తించడానికి ఇష్టపడతారు. కాబట్టి చట్టపరమైన సేవలలోని కొన్ని భాగాలు స్వయంచాలకంగా, మరింత సమర్థవంతంగా చేయవచ్చు'' అంటున్నారు. మహమ్మారి ఎక్కువగా ఉన్న సమయంలో సోషల్‌ ఆడియో యాప్‌ క్లబ్‌హౌస్‌లో లీగల్‌ సెషన్‌ల ద్వారా తన గ్రౌండ్‌వర్క్‌ను నిర్వహించడంతో శివాంజలి తన స్టార్టప్‌ దస్తావేజ్‌ను మరింత ముందుకు తీసుకుపోయింది.
విలువలను జోడించడానికి
ఈ ఔత్సాహిక యువ న్యాయవాది ఇప్పుడు లింక్డ్‌ఇన్‌లో 5,000 మందికి పైగా అనుచరులను కలిగి ఉన్నారు. ఇక్కడ ఆమె అవగాహన కోసం సంబంధిత చట్టపరమైన కంటెంట్‌ను క్రమం తప్పకుండా పోస్ట్‌ చేస్తున్నారు. ''చాలా మంది స్టార్టప్‌ వ్యవస్థాపకులు నా లింక్డ్‌ఇన్‌ పోస్ట్‌లలో చాలా మంచి సమాచారమని చెప్పారు. నేనే వ్యవస్థాపకురాలిగా, నా పని ద్వారా స్టార్టప్‌ యజమాని జీవితానికి విలువను జోడించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాను'' అని శివాంజలి ముగించారు.
